Przewodnik, Izrael północny

Miejscowość była zamieszkana już ok. trzech tysięcy lat przed Chrystusem. Strategiczne położenie na szlaku handlowym (tzw. „stara droga fenicka” w czasach rzymskich zwana „Via Maris”) łączącym Afrykę z krajami dzisiejszego Bliskiego Wschodu sprawiła, że Kafarnaum prężnie się rozwijało. Wprawdzie nigdy nie było dużym miastem (w szczytowym momencie liczyło około dwóch tysięcy mieszkańców), ale przyciągało tysiące kupców i wędrowców - ludzi różnych kultur i języków. Możliwość zamieszkania w Kafarnaum było czymś prestiżowym i nobilitującym. W wyniku trzęsienia ziemi w 746 lub 794 roku miasto zostało całkowicie zniszczone. Mimo starań kolejnych pokoleń znaczenia Kafarnaum zaczęło maleć a w XI wieku zostało całkowicie wyludnione. Prace archeologiczne prowadzone na tym terenie od drugiej połowy XIX wieku doprowadziły do zidentyfikowania pozostałych ruin jako biblijnego Kafarnaum. Najlepiej zachowana została tak zwana „Biała Synagoga” (prawdopodobnie z IV wieku), która była zbudowana na fundamentach tej z czasów Jezusa. Swoją nazwę zawdzięcza wykonaniu jej z jasnego wapienia, który kontrastuje z czarnym bazaltem sąsiadujących budowli. Jest to jedna z najstarszych zachowanych synagog na świecie. Drugim ważnym miejscem są pozostałości po bizantyjskiej bazylice, która powstała na miejscu tak zwanego „Domu św. Piotra”.

Nie wiemy na której górze Jezus wygłosił swoje najważniejsze kazanie. Dlaczego zatem wybrano to łagodne wzniesienie o wysokości 150 metrów n. p. m.? Opieramy się jedynie na poszlakach. Egeria (pątniczka z IV wieku) w swoim pamiętniku z pielgrzymki do Ziemi Świętej pisała: „Blisko na górze znajduje się grota, Jezus wchodząc do niej wygłosił błogosławieństwa”. W 1935 roku odkryto w tym miejscu ruiny, wzniesionej nad grotą, kaplicy z mozaikami z IV-VI wieku. Uznano to a wystarczający materiał dowodowy, aby dwa lata później w tym miejscu zbudować sanktuarium upamiętniające Jezusowe błogosławieństwa. Kościół został zaprojektowany jako bryła w kształcie ośmioboku. W centralnym miejscu znajduje się tabernakulum. W witrażach umieszczono osiem błogosławieństw zapisanych w języku łacińskim. W przedsionku znajdują się dwie stuły, które zostały podarowane przez Pawła VI i Jana Pawła II podczas ich pielgrzymek do Ziemi Świętej. Obecnie tym miejscem opiekują się włoskie Franciszkanki Niepokalanego Serca Maryi. Na zboczach Góry Błogosławieństw 24 marca 2000 roku Jan Paweł II sprawował uroczystą Mszę Świętą, w której uczestniczyło blisko 100 tysięcy osób. Było to największe zgromadzenie chrześcijan w tym miejscu od czasów Chrystusa.

To najniżej położone jezioro świata (213 p.p.m) i największe jezioro w Izraelu o maksymalnej głębokości 48 metrów. Powstało w wyniku rozdzielenie płyt tektonicznych: afrykańskiej i arabskiej. Z wyjątkiem części południowej i północno-wschodniej, jezioro otoczone jest stromymi zboczami, które wznoszą się na wysokość około 200 metrów nad poziom morza po stronie zachodniej i 300 metrów po stronie wschodniej. Rzeka Jordan wpada do jeziora w jego północnym krańcu, a wypada w południowym. Z uwagi na niskie położenie, w tym rejonie jest zazwyczaj bardzo ciepło, zarówno latem, jak i w zimie. Podczas gorącego lata temperatura wody dochodzi nawet do 33°C. Jednak niskie położenie i otoczenie wysokich wzgórz powodują, że jezioro ma skłonność do nagłych gwałtownych burz. Okolice jeziora były zamieszkane od czasów prehistorycznych. Tutaj w okolicy Tabgha znaleziono szczątki człowieka neandertalskiego. W czasach starożytnych przebiegał tu ważny szlak handlowy zwany Via Maris. Józef Flawiusz, żydowski historyk z I wieku, nad jeziorem prężnie funkcjonował przemysł rybacki z230 łodziami. Łowione tutaj ryby były bardzo cenione nawet na stołach cesarzy rzymskich. W 1187 roku Saladyn pokonał wojska Krzyżowców w bitwie pod Hattin, ponieważ odciął Krzyżowcom zaopatrzenie w słodką wodę z jeziora Galilejskiego. Na początku wieku XX na jego brzegach powstawały pierwsze kibuce (spółdzielcze gospodarstwo rolne, w którym ziemia i środki produkcji są własnością wspólną). Obecnie okolice jeziora to ważne miejsce turystyczne i cel pielgrzymek.

Przy źródłach Jordan, w rozpadlinie skalnej u podnóża góry Hermon,  w czasach starożytnej Grecji oddawano cześć bożkowi Panowi (bóstwo opiekuńcze lasów, pól, pasterzy, kupców). Stąd pierwotna nazwa tego miejsca: Panias lub Banias. Herod Wielki wystawił tu świątynię ku czci Augusta, natomiast jego syn Filip rozbudował miasto i nadał mu nazwę Cezarea. Ponieważ było ono położone na skrzyżowaniu szlaków kupieckich przez długi czas było dobrze prosperującym centrum handlowym. W XIII wieku Cezareę nawiedziło potężne trzęsienie ziemi, które było początkiem jej schyłku. Podróżnik Buckingham w 1825 odwiedził rejon Banias i opisał je takimi słowami: „Obecne miasto jest małe, biednie zbudowane, nie posiada miejsca kultu, a mieszkańcy, będący w liczbie około 500, są mahometanami”. Na samym początku I wojny izraelsko-arabskiej w maju 1948 tereny te zajęły wojska syryjskie. W styczniu 1964 Syria rozpoczęła budowę kanału mającego zawrócić rzekę z Banias, i nie dopuścić do jej przepływu do Izraela. Budowany kanał miał prowadzić wodę u podnóża Wzgórz Golan do rzeki Jarmuk. Doprowadziło to do izraelskiej interwencji wojskowej i wzajemnej wymiany ognia. Podczas wojny sześciodniowej 10 czerwca 1967 Banias zajęły wojska izraelskie.

Arabska nazwa miejscowości „at-Tab-gha” jest zniekształconą nazwą grecką „Heptapegon” co oznacza siedem źródeł, które rzeczywiście tutaj się znajdują. Wśród nich jest także źródło z ciepłą wodą, bogatą w minerały. Źródła w Tabgha są bardzo ważne ze względów ekonomicznych. W zimie ciepła woda przyciąga ławice ryb. Stąd okolice Tabghi były łowiskiem dla rybaków z Kafarnaum. W IV wieku wzniesiono sanktuarium rozmnożenia chleba. Egeria pisała: „Niedaleko [od Kafarnaum] widoczne są kamienne schody, po których Pan stąpał. Tu także znajduje się łąka, pokryta obficie trawą, na której rosną liczne palmy. Obok jest siedem źródeł. To na tej łące Pan nasycił lud pięcioma chlebami i dwiema rybami”. W roku 614 Persowie zburzyli bazylikę. Ruiny bazyliki odnaleziono w czasie badań archeologicznych w 1932 roku. W roku 1982 na bizantyjskich fundamentach zbudowano nowy trzynawowy kościół, przy którym znajduje się klasztor benedyktyński. Przed kościołem znajduje się urocze atrium z fontanną, otoczone krużgankami. Do najbardziej znanych zabytków Tabgi należą bizantyjskie mozaiki. Przedstawiają one faunę i florę wodną m.in. Delty Nilu. Pod głównym ołtarzem znajduje się mozaika z czterema chlebami (piątym chlebem jest Eucharystia jako przedłużenie cudu rozmnożenia) i dwiema rybami.

Kościół Prymatu Piotra wybudowany został na nadbrzeżnej skale, która zna ślady wcześniejszych budowli. Pierwszy kościół bowiem stał tu już w IV w., niedaleko schodów opadających do jeziora, a wspominanych przez pątniczkę Egerię. Zniszczony, został odbudowany w V stuleciu, a skała w absydzie nazwana została przez pielgrzymów mensa Christi („stół Chrystusa”), gdyż to na niej Jezus miał przygotowywać posiłek. Kościół został zniszczony przez Persów. Odbudowany w XI w., znów uległ zniszczeniu dwa stulecia później. Dzisiejsza bryła pochodzi z roku 1933. Sanktuarium wybudowali franciszkanie. Obok kościoła znajduje się dwanaście kamieni w kształcie serca, zwanych przez pielgrzymów „dwunastoma tronami” apostołów. Perełką sanktuarium są drzwi wykonane z brązu przez polskiego artystę Czesława Dźwigaja. Przedstawiono na nich sceny związane z osobą galilejskiego rybaka. Scena centralna to powołanie Piotra. Jezus jako pasterz otoczony owcami wskazuje na klęczącego obok Piotra. W lewym górnym rogu drzwi przedstawiony jest posiłek Jezusa z apostołami już po zmartwychwstaniu, nad brzegiem jeziora. W rogu prawym natomiast ukazano cudowne rozmnożenie chleba. W dolnej części drzwi pojawiają się dwie kolejne sceny związane z Galileą: Kazanie na Górze oraz powołanie Mateusza. W części centralnej natomiast, poniżej sceny powołania, rzeźbiarz ukazał dwóch papieży, którzy odwiedzili Tabghę: zadumanego Pawła VI, wpatrującego się w wody jeziora, oraz Jana Pawła II, wspierającego się na pastorale.